شاخص نوسان درياي شمال _ شمال خزر

 NCPI

به تازگي کوتيل و همکاران نيز با مطالعه داده هاي فشار تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال يک الگوي پيوند از دور بنام الگوي درياي شمال‐ درياي خزر NCP، را در نيمکره شمالي شناسايي کرده اند که فازهاي مثبت آن با کاهش دما و افزايش بارش و فازهاي منفي آن با افزايش دما و کاهش بارش در بالکان و خاورميانه همراه است.

NCPI بعنوان اختلاف ميانگين ارتفاع نرمال شده تراز 500 ميلي بار  بين مراكز، دريا شمال (10⁰E , N⁰E و 0⁰E , 55⁰N) و شمال خزر (60⁰E , 45⁰N و 50⁰E , 45⁰N) تعريف مي شود. 

فاز منفي (+) شاخص NCP هنگامي كه NCPI > 0.5Z باشد تعريف مي شود:

الف _الگوي ارتفاع ژئوپتانسيل 500 ميلي بار: در فاز مثبت شاخص NCP ، در شمال غرب اروپا شامل بريتانيا، دريا شمال، غرب اسكانديناوي و شدت كمتر در اروپاي مركزي ارتفاع تراز 500 ميلي بار بالاتر از نرمال ديده مي شود در حالي كه در قزاقستان، شمال دريا خزر و غرب روسيه و شدت كمتر در خاورميانه ارتفاع تراز مذكور نسبت به نرمال پايين تر ست. 

ب _الگوي جت استريم: در فاز مثبت شاخص مذكور هسته روباد جنب حاره اي از قدرت بالايي برخوردار ست و هسته قدرتمند از ميانه شمال آفريقا تا شمال هند ديده ميشود. روباد قطبي نيز در اروپا به عرض هاي بالاتر انتقال يافته و با يك برگشت از شمال اروپا به سمت شمال خاورميانه و غرب آسيا فرود مي آيد كه سبب تركيب آن با روباد جنب حاره در خاورميانه مي شود. اين ويژگي ريزش هواي سرد عرض هاي بالاتر را به روي منطقه در بر دارد. 

ج _آنومالي دما: در اين فاز غرب روسيه و خاورميانه از دماي پايين تر از نرمال و شمال اروپا از دماي بالاتري برخوردار مي شود.  شرق اروپا نيز دماهاي پاييني را ثبت مي نمايد. 

د _ بارش: به نظر ميرسد در اين فاز سواحل غربي خزر و شمال غرب از بارش هاي بالاتر از نرمال و با شدت كمتر نيمه شمالي برخوردار مي شوند، ناحيه اي از جنوب همچون استان هرمزگان نيز تمايل بالاتر از نرمال در بارش مشاهده مي شود. در ساير مناطق تغيير خاصي ديده نمي شود.

فاز منفي (-) شاخص NCP هنگامي كه NCPI < 0.5Z باشد تعريف مي شود:

الف_الگوي ارتفاع ژئوپتانسيل 500 ميلي بار: در فاز منفي شاخص NCP ، در شمال غرب اروپا شامل بريتانيا، دريا شمال، غرب اسكانديناوي و شدت كمتر در بخش عظيمي از اروپا ارتفاع تراز 500 ميلي بار پايين تر از نرمال ديده مي شود در حالي كه در قزاقستان، شمال دريا خزر و غرب روسيه و شدت كمتر در خاورميانه ارتفاع تراز مذكور نسبت به نرمال بالاتر ست. 

ب _الگوي جت استريم: در فاز منفي شاخص مذكور هسته روباد جنب حاره اي از قدرت كمتري برخوردار ست. روباد قطبي در اروپا به عرض هاي پايين تر انتقال يافته و ضمن عبور از حوالي مديترانه در شرق اروپا به دليل هسته بلاك بر روي قزاقستان، با يك انحنا به عرض هاي بالاتر سوق مي يابد اين شرايط با باد هاي جنوبي در غرب خاورميانه همراست و شرايط گرمتري را در خاورميانه بوجو مي آورد. 

ج _آنومالي دما: در اين فاز غرب روسيه و خاورميانه از دماي بالاتر از نرمال و شمال اروپا از دماي كمتري برخوردار مي شود.  شرق اروپا نيز دماهاي بالايي را ثبت مي نمايد. 

د _ بارش: به نظر ميرسد در اين فاز سواحل غربي خزر و بر خي نقاط شمال غرب تمايل بارش كمتر از نرمال را تجربه مي كنند، در ساير مناطق كشور بارش نرمال با تمايل به بيشتر از نرمال ديده مي شود. 

همچنين کوتيل و ديگران اثر الگوي پيوند از دور درياي شمال ‐درياي خزر NCP ، را به همراه نوسان اطلس شمالي NAO و نوسان جنوبي SO، روي اقليم نواحي شرقي حوضه مديترانه بررسي کرده اند .در اين تحقيق بيشترين اثر الگوي NCP بر روي دما در نواحي بري آناتولي ديده شد بطوري که در اين محل تفاوتهاي فصلي دما در طي دو فاز منفي و مثبت اين الگو حدود 3.5 درجه سانتيگراد بود و اين تاثير به طرف جنوب کاهش مي يابد. آنها مشخص کردند که شاخص NCP از بين سه شاخص، تفاوتهاي افزايش وافت دما را بهتر نشان مي دهد و بعنوان الگوي اصلي پيوند از دور، اقليم بالکان، شبه جزيره آناتولي و خاورميانه را تحت تاثير قرار مي دهد.